Tükenmişlik Sendromu

Teknoloji çağında yaşadığımız gerçeği ile yüzleşmek oldukça zor. Hemen her zaman bu çağın bizler üzerinde getirileri üzerine odaklansak da bizden götürdüğü de birçok etmen yer almaktadır. Çağa ayak uydurma konusunda yaşanılan zorluklar, çağın verebileceği zararları ön görememe ve önlem alamama noktasında her birimizi bir kıskaca alma potansiyeline sahip görülmektedir. İçinde bulunduğumuz dönemin sonucu olarak ortaya çıkan yüksek hız, daimi iletişim ve çevrimiçi olma durumu, yoğun uyarana maruz kalma gibi birçok durum zihnimizin ve beynimizin mevcut aktivasyonunu oldukça meşgul durumda bırakmaktadır. Böylesi bir zaman dilimini yer yüzünde paylaşan biz sekiz milyar insanın mücadele etmek zorunda olduğu nice problemler bir hastalık olarak görülmeyen fakat psikolojik sağlığımızı oldukça derinden etkileyebilen bir sendrom ile bizleri baş başa bırakmaktadır.

“Tükenmişlik Sendromu”

Tükenmişlik sendromu bizleri hem iş ilişkilerimizde, hem aile ilişkilerimizde hem de sosyal yaşamımızda etkileyen fiziksel ve duygusal tükenme durumu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ortaya çıkış nedeni uzun dönemli strese maruz kalma durumu görülmektedir. Bu uzun dönemli stres ortamı iş yaşantısında da kendini gösterebileceği gibi, aile yaşantısında veya okul ortamında da kendisini gösterebilir. Tüm bu örneklerin yanı sıra yazımızın başında ele aldığımız, içinde bulunduğumuz zaman diliminin kendinden kaynaklı olarak yüklenmiş olduğumuz stresi de göz ardı etmememiz gerekir. Öyle ki hali hazırda sahip olduğumuz stres kaynakları böylesi bir zaman diliminde kendilerini çok daha güçlü bir şekilde hissettirebilir.

Tükenmişlik sendromunun genel belirtileri şu şekilde görülmektedir:

• Çoğu zaman yorgun ve bitkin hissetme

• Yardıma ulaşamaz, kapana kısılmış ve yenilmiş hissetme

• Dünyada yalnız ve bağlantısı kopmuş hissetme

• İyimser olmayan, olumsuz bir dünya görünümü

• Kendinden şüphe

• İşleri erteleme ve olduğundan geç tamamlama

• Aşırı yüklenmiş hissetme

Bu belirtiler tükenmişlik sendromunun genel görünümü olarak belirtilmektedir ve kendiliğinden düzelen bir durum değildir. Hatta gerekli müdahaleler yapılmazsa gittikçe daha kötü bir duruma dönüşmektedir. Eğer bu belirtileri görmezden gelirseniz ileriki dönemde fiziksel ve zihinsel sağlığınız zarar görebilir, işinizi sürdürecek fiziksel ve zihinsel enerjiyi sağlama konusunda zorluğa düşebilirsiniz. Öte yandan tükenmişlik sendromu yalnızca stresli iş ortamında görülebilen bir durum değildir. Yapılan bir araştırmaya göre tam zamanlı öğrenciler ve iş sahibi olmayanlar çok daha yüksek stres düzeyine sahip olmaktadır.

Peki tükenmişlik sendromuna neden olan bazı faktörlere göz atttığımızda karşımıza neler çıkmaktadır?

• Para

Maddi refah ve zihin sağlığı oldukça ilişkili iki faktördür. Ekonomik kriz nedenli finansal belirsizlik ve genel olarak para konusunda endişe sahibi olmak tükenmişlik sendromunu tetiklemektedir.

Maddi stres faktörlerini minimize etmek için bütçe planlama ve kredi danışmanlığından yardım alma oldukça etkili görülmektedir.

• İş güvenliği hakkında endişeler

İş güvenliği, iş temini, bir işte çalışamayacak olma korkusu tükenmişlik sendromunu en çok etkileyen faktörler arasındadır.

İş konusunda uzmanlık alanınızdaki bir insanla veya mentör olarak görebileceğiniz bir kimseyle konuşarak tavsiye alma, kariyer danışmanlığı hizmeti alma, farklı sektörleri deneme, farklı planlara sahip olma stresi azaltan yöntemlerdendir.

• İzolasyon

Yalnız hissetmek zihinsel sağlık üzerinde oldukça olumsuz bir etkiye sahiptir ve tükenmişlik sendromuna yol açan önemli faktörlerdendir.

Başka insanlarla iletişim kurmak adına adım atmak, hem başkalarıyla hem de kendinizle daha iyi ilişkilere sahip olabilmek adına adım atmak (terapi, kitap okumaları) izolasyonu azaltarak stres düzeyinizi de azaltacaktır.

• Fiziksel Sağlık

İyi uyumak, sağlıklı beslenmek, egzersiz yapmak gibi rahatlamamıza, sakin ve mutlu hissetmemize sebep olan şeyler bize oldukça yardımcı olmaktadır. Düşük fiziksel sağlığa sahip insanların tükenmişlik sendromuna girme olasılığı çok daha fazladır.

Yukarıda bahsi geçen faktörler dikkat edebileceğimiz onlarca faktörün sadece bazılarıdır. Tüm bunların yanı sıra içinde bulunduğumuz çağın bir getirisi olan sürekli ulaşılabilir olma durumu kişisel yaşam sınırlarımızın bulanıklaşmasına neden olmaktadır ki bu da daimi bir stres kaynağı olarak karşımıza çıkar. Öte yandan hızlı tüketim kültürünün bir sonucu olarak sürekli daha fazlasını yapma ve başarma baskısı kendisini göstermektedir. İnsanlar daha fazla çalışarak bu beklentileri karşılamaya çalışırken kendilerini tükenmiş hissedebilirler. Sosyal medya ve diğer dijital platformlar, sürekli bilgi ve uyaran bombardımanı yaratır. Bu aşırı uyaran, zihinsel yorgunluk ve stresin artmasına yol açabilir. Hızlı tüketim alışkanlıkları, maddi şeylerle tatmin olma çabası yaratır. Ancak, maddi tatminin kalıcı bir huzur veya mutluluk getirmemesi, duygusal ve mental tükenmişliğe neden olabilir. Teknolojik ve ekonomik değişimler insanların sürekli olarak yeni beceriler öğrenme ve adapte olma baskısı hissetmelerine yol açabilir. Bu durum, uzun vadede tükenmişlik sendromuna katkıda bulunabilir.

Görüldüğü üzere tükenmişlik sendromunu etkileyen birçok faktör yer almaktadır. Ekran süresinin minimize edilmesi, hızlı tüketim alışkanlıklarının bırakılması gibi davranışlarla dahi tükenmişlik sendromunun önüne geçmek veya gerçekleşme ihtimalini azaltmak mümkündür. Aksi halde hissedeceğimiz olumsuzlukların önüne geçmekte zorlanabiliriz.

Tükenmişlik sendromunu deneyimlememeniz dileğiyle.